1.Sorumlular

 

2.Uygulama

 

2. 1.Tarifler

Harman

1.  Bir harmanlık karıştırıcıda, bir işlem döngüsünde karıştırılan  veya
2. Sürekli karıştırıcıdan bir dakikalık sürede boşaltılan veya
3.  Bir transmikserde taşınan, ancak bir harmanlık karıştırıcının bir işlem döngüsünde karıştırılandan veya sürekli karıştırıcıdan bir dakikalık sürede boşaltılandan daha fazla miktarda olan hazır beton.

Karma numune 

Beton harmanı veya kütlesinin her tarafından alınmış çok sayıda numune bölümünün birleştirilip iyice karıştırılmasıyla oluşturulan taze beton miktarı.

Spot numune 

Beton harmanı veya kütlesinin bir bölümünden alınmış, bir veya daha fazla sayıda numune bölümünün, birleştirilip iyice karıştırılmasıyla oluşturulan taze beton miktarı.

Numune bölümü 

Kepçe veya numune almada kullanılan, benzeri aletle tek bir işlemde alınan  taze beton miktarı.

2.2. Cihazlar

1. Kepçe veya numune almada kullanılan benzeri alet, su emmeyen ve çimento hamurundan kısa sürede olumsuz etkilenmeyen malzemeden yapılmış ve beton numune bölümlerini almaya uygun özellikte olan.
2. Toplama Kabı, numune bölümlerini içerisinde toplamak için bir veya daha fazla sayıda, su emmeyen ve çimento hamurundan kısa sürede olumsuz etkilenmeyen malzemeden yapılmış olan.
3. Termometre (tercihe bağlı), taze betonun sıcaklığını ±1°C doğrulukla ölçmeye uygun olan.
4. El Arabası, numunenin toplanması veya taşınmasında kullanılmak üzere.

 

2.3. Numune alma

 

2.3.1.  Numune alma işleminin yapılışı

1. Öngörülen kullanımına bağlı olarak, alınacak numunenin karma veya spot numuneden hangisi olacağına karar verilir.

2. Deneyler için gerekli olacağı tahmin edilen miktarın en az 1.5 katı miktarda taze beton numunesi alınır.

3. Taze beton numunesini oluşturan numune bölümlerinin elde edilmeleri arasındaki süre mümkün olduğu kadar kısa olmalıdır.

4. Taze betonda, işlenebilîrlik (çökme) veya hava miktarları tayini deneylerine, taze beton numunesi elde edildikten hemen sonra başlanmalıdır.

5. Numunenin temsil ettiği beton kütlesi eşit dağılmış yerlerden alınan en az üç adet numune bölümü ihtiva etmelidir.

6. Karıştırıcıdan beton boşaltılırken alınacak numune bölümleri, ayrışmanın fazla olduğu en baştan ve en sondan alınmamalıdır.

7. Numune bölümleri, su emmeyen malzemeden yapılmış bir kap içerisine en kısa zamanda konulmalıdır.

8. Taze betonun kalıplara doldurulmasından veya deneylerinin yapılmasından  hemen  önce  beton numunesi kürek, mala veya karıştırıcı ile homojenliğinin tam olarak yeniden sağlanması için karıştırılmalıdır.

9. Numune alma, kalıplara doldurma veya taze beton deneyleri en kısa zamanda tamamlan-malıdır.

10. Numune alma ve nakliye işlemlerinin tüm safhalarında taze beton numuneleri su kaybına, aşırı sıcağa, ayrışma veya beton bünyesine su girmesine karşı korunmalıdır.

11. Numune alma tarihi ve saati kaydedilmelidir.

12. Kap içerisindeki taze beton numunesinin sıcaklığı; taze beton numunesinin içine metalik uclu termometre daldırılarak ölçülmelidir.

13. Termometre ucunun betonun içine en az 3 cm girmesi sağlanır ve ölçme için göstergenin kararlı hale gelmesi beklenir.

14. Ölçülen sıcaklık değeri “Taze Beton Numune Alma Tutanağı”na kaydedilir.

15. Taze betonun sıcaklığı, teslim sırasında +5°C’den az olmamalıdır. Farklı en düşük sıcaklık veya yüksek sıcaklık gerekirse üretici ve kullanıcı tarafından belirlenir.

2.3.2. Numune alma yeri ve metotları

1. Taze beton numune bölümleri, beton kalıplara dökülmek üzereyken veya taşınmadan önce alınmalıdır.

2. Taze betonu şantiyeye getiren sistemden (yürüyen kayış, beton pompası gibi) taze beton numunesi boşaltılırken alınmalıdır.

3. Taze betondan alınan numune, taze betonun bütün özelliklerini taşıyacak şekilde olmalıdır.

4. Şantiyede özel olarak belirtilmediği taktirde beton numune alma bölümleri rastgele seçilmelidir.

2.3.2.1.  Karma numune alınması

1. Kullanımdan önce, bütün aletler temizlenmelidir.

2. Gerekli sayıda numune bölümü, düzgün dağılmış şekilde harmanın her tarafından kepçe ile alınmalıdır.

3. Hareketli karıştırıcı veya hazır beton transmikserinden boşaltılan betondan numune alınmasında ilk veya en son boşaltılan kısımlardan numune bölümü alınmamalıdır.

4. Beton harmanının yığın veya yığınlar halinde toplanması durumunda numune bölümleri, mümkünse beton derinliğine yayılarak ve en az beş farklı yerinden olmak üzere yüzeye düzgün şekilde dağılmış yerlerde alınmalıdır.

5. Akış halindeki betondan alınacak numune bölümleri, akan taze beton kütlesinin tüm genişlik ve kalınlığını temsil edecek  şekilde alınmalıdır.

6. Alınan numune bölümleri su emmeyen malzemeden yapılmış bir kap(lar) içerisinde toplanmalıdır.

7. Numune alma tarihi ve saati kaydedilmelidir.

2.3.2.2.  Spot numune alınması

1. Kullanımdan önce bütün aletler temizlenmelidir.

2. Numune bölümü(leri), harmanın veya beton kütlesinin istenilen herhangi kısımdan kepçe ile alınmalıdır.

3. Alınan numune bölümleri bir kap içerisinde toplanmalıdır.

4. Numune alma tarih ve zamanı kaydedilmelidir.

2.3.2.3. Laboratuvarda taze beton tığınlarından numune alma

1. Laboratuvarda beton özelliklerini tayin etme veya araştırma amacı ile  hazırlanan taze beton, betoniyer ile karıştırılmış ise betoniyerdeki taze beton su emmeyen bir yüzeye tamamen boşaltılıp kürekle karıştırılarak sonra homojen bir taze beton yığını meydana getirilir.

2. Numune bölümleri taze beton yığınının en az beş ayrı yerinden alınır.

3. Beş ayrı yerden alınan bölümler birleştirilip karıştırılarak taze beton numunesi elde edilir.

4. Numune bölümleri, mümkün olduğu kadar, taze beton yığınının yüzeyinden ve derinliğinden eşit aralıklarla alınmalıdır.

5. Yığınlardan numune bölümü alma ve numune elde etme işlemleri sırasında tane ayrışması meydana gelmemesine dikkat edilmelidir

2.3.3. Taze beton uygunluk kontrolü

1. Numuneler, betondan rastgele seçilerek alınmalı ve numune alma işleminde TS EN 12350-1’e uyulmalıdır.

2. Uniform kabul edilen şartlarda üretilen her beton grubundan numune alınmalıdır.

3. Taze betondan  numune alma ve deney sıklığı TS EN 206-1’de önerilen ve aşağıda verilen başlangıç veya sürekli üretimde en fazla numune sayısını veren sıklık seçilmelidir.

4. Uygunluk kontrolünde dikkate alınacak beton özellikleri, standartlaştırılmış işlemler kullanarak uygun deneylerle ölçülmelidir.

5. Taze beton numuneleri betonun kalıba girmeden hemen önce alınmalıdır. Yani alınan numune her yönüyle inşaatta kullanılan betonu temsil etmelidir.

6. Üretim kontrolü için yapılan deneylerin, uygunluk kontrolü için gerekli olanlarla aynı olması
7. Uygunluk için en az numune alma sıklığı (TS EN 206-1)

 

Üretim	En az numune alma sıklığı
	Üretimin ilk 50 m3'ü	İlk 50 m3’den sonraki üretima)
		Üretim kontrol belgesi olan beton	Üretim kontrol belgesi olmayan beton
Başlangıç (35 deney sonucu elde edilinceye kadar)	3 numune	200 m3’de bir veya bir haftalık üretimden iki	150 m3'de bir veya bir günlük üretimden bir
Süreklib (35 deney sonucu elde edildikten sonra)		400 m3'de bir veya bir haftalık üretimden bir
a) Numune alma işlemi, bütün üretimde yayılmalı ve her 25m3 beton hacmi için birden fazla numune alınmalıdır. b) En son 15 adet deney sonucunun standart sapmasının 1.37 s’yı geçmesi durumunda numune alma sıklığı, daha sonraki 35 deney sonucu elde edilinceye kadar, başlangıç üretimi için gerekli olan sıklığa çıkarılmalıdır.

      

durumunda bu deneylerin uygunluk değerlendirmesinde de kullanılmasına izin verilmelidir. Beton üreticisi, teslim ettiği betonla ilgili diğer deney bilgilerini uygunluk tayini amacıyla kullanabilir.

2.4. Numune Alma Raporu

Numune alınmasından sorumlu şahıs, alınacak her numune için rapor düzenlemelidir. Bu raporda aşağıda verilenler yer almalıdır :

1. Numunenin tanıtımı,

2. Numunenin tipi: karma veya spot,

3. Numunenin alındığı yerin tarifi,

4. Numunenin alındığı tarih ve zaman (saat),

5. Standard numune alma metodundan olan herhangi sapma,

6. Sorumlu teknik personelin, numunenin e) maddesinde verilen dışında bu standarda uygun şekilde alındığına dair beyanı.

Raporda, aşağıda verilen bilgiler de bulunabilir :

7. Ortam veya hava şartları,

8. Beton numune sıcaklığı.

 

2.5.Taze betonun sıcaklığının tayini talimatı

 

1. Gerekli durumlarda, kap(lar) içerisindeki taze beton numunesinin sıcaklığı ölçülmelidir.

2. Taze betonun sıcaklığı, taze beton numunesinin içine metalik uçlu termometre (en az 1°C duyarlıkta) daldırılarak ölçülür.

3. Termometre ucunun betonun içine en az 3 cm girmesi sağlanır ve ölçme için göstergenin kararlı hale gelmesi beklenir.

4. Ölçülen sıcaklık değeri kaydedilir.

5. Taze betonun sıcaklığı, teslim sırasında +5°C’den az olmamalıdır.

6. Farklı en düşük sıcaklık veya yüksek sıcaklık gerekirse üretici ve kullanıcı tarafından belirlenir.

 

2.6. Kayıtlar

• Şantiyede Taze Beton Numune Alma Tutanağı                               Doküman No: F 0 610203

• Beton Numunesi Tanımlama Kartı                                                   Doküman No: F 0 610205